Oldeholtpade heeft een aantal monumenten die een speciale beschrijving verdienen op deze website.
Het betreft :
Wilfred Berry monument
Het Wilfred Berry Monument is opgericht op 28 september 1945 naar aanleiding van de gebeurtenissen die hier op 12 april 1945 hebben plaatsgevonden. In de loop van die middag kreeg een eskadron pantserwagens van de Canadian Dragoons, dat gelegerd was in Oldeberkoop, opdracht om zo snel mogelijk de Mildamster brug in te nemen. De Duitsers hadden namelijk de bruggen bij Oudeschoot en ten noorden van Oldeberkoop opgeblazen. Het eskadron van circa 40 Staghouders en Humber pantserwagens trok vanuit Oldeberkoop, via Nijeholtpade naar Oldeholtpade. In Oldeholtpade had men via de Hamersweg richting Ter Idzard moeten rijden, maar ze vergisten zich en reden recht door, richting Wolvega. Bij het Scheenebospad kregen ze in de gaten dat er bij Franckena State (waar nu het viaduct is) Duitsers in stelling lagen. Ze stopten, keerden onmiddelijk terug en reden alsnog de Hamersweg in, inmiddels achtervolgd door enkele Duitsers op de fiets die elk een pantservuist bij zich hadden. De Duitsers stopten bij de boerderij van Haite de Vries en gingen daar opnieuw in stelling temeer omdat er al eerder in de 'Stinkleane' een legervoertuig van hen met pech was achtergelaten. Nadat de grote colonne via de Hamersweg richting Mildam was vertrokken, volgden er na een kwartier onverwacht nog een drietal Staghounds, met chauffeur Wilfred Berry voorop. Ze maakten helaas dezelfde fout als hun collega's eerder en reden bij de Hamersweg rechtdoor. Enkele seconden later werden ze onder vuur genomen door de Duitsers bij Haite de Vries. De eerste pantservuist miste doel, maar de tweede raakte het voertuig van Wilfred Berry. Hij raakte de controle over het stuur kwijt en belandde in de sloot. Wilfred raakte daarbij zwaar gewond, zijn twee kameraden wisten onder dekking van het boordgeschut van de twee andere Staghounds te verlaten. Achterop één van deze voertuigen gingen ze terug naar de Hamersweg. Het ene voertuig vervolgde zijn weg richting Ter Idzard en het andere bracht de twee soldaten, waarvan één gewond was, terug naar Oldeberkoop. Wilfred Berry overleed enige tijd later op de plaats van het noodlottige ongeluk. Dit monument is opgericht ter nagedachtenis aan het tragische ongeluk en als blijk van dank en waardering aan onze bevrijders. Wilfred Robert George Berry liet daarvoor in ons dorp het leven. Naar een ontwerp van Piet Oosting uit Oldeholtpade werd de bestaande zuil in een monumentaler jasje gestoken. Dit werd op 4 mei 1990 onthuld. Met de Canadeze Esdoorn die daar in 1945 geplant werd, vormt het nu een indrukwekkend geheel. In 2002 is op de zuil ook nog een foto aangebracht van Wilfred Berry. Alan Edmonds, een Canadese verslaggever, schreef in 1967 een relaas over de gebeurtenissen op 12 April, 1945. Op die dag werd Oldeholtpade bevrijd door Canadese soldaten van het regiment Royal Canadian Dragoons. Henk Middelraad, een Nederlander woonachtig in Canada, heeft het relaas vertaald.
Eeuwsteen
Op de hoek van de Hoofdweg en de Wilfred Berrystraat staat een aanzienlijke steen. Ter ere van de overgang naar de 21e eeuw werd deze 'millenniumsteen' geplaatst. Tijdens de ijstijd is deze zwerfkei in Baarda's Bos (ten zuiden van de Stellingenweg) terecht gekomen. Om deze steen van die plaats naar het centrum van ons dorp te krijgen moest er veel werk worden verzet. Henk Bos, de vice-voorzitter van Plaatselijk Belang, heeft tezamen met vele andere vrijwilligers deze taak op zich genomen. Met behulp van vele sponsoren en de beide aannemers Kemper en Delfsma is deze klus geklaard Op 31 dec 1999, tegen twaalven, mocht Alie Punter - Baarda de plaquette onthullen. Deze plaquette, gemaakt door Anton Diever, bevat de tekst: "Deze zwerfkei is een Smaland graniet, een Rode Vaxjo. Ongeveer 150.000 jaar geleden tijdens de voorlaatste ijstijd achter gebleven in Baarda's Bos in Oldeholtpade. 1999 - 2000" En verder als wetenswaardigheid: de steen weegt 4635 Kilogram.
Nederlands Hervormde Kerk
De oorspronkelijke kerk, uit tufsteen opgetrokken werd gesticht in 1204. De huidige kerk, voor de hervorming gewijd aan de Heilige Stephanus, kwam gereed in 1545 en is opgetrokken uit rode baksteen. Het metselwerk boven de ramen is versierd met gele boog- en aanzetstukken. Aan de achterzijde van de kerk is te zien dat het bouwwerk een bewogen geschiedenis heeft doorgemaakt. De restauratie in de jaren 1983-85 heeft de kerk haar oude luister teruggegeven. De zware, 37 meter hoge toren werd gebouwd in 1608 van kleine gele steentjes, z.g. Friese geeltjes. In 1857 werd de toren bepleisterd. Van dat pleisterwerk zijn nu, na de restauratie, nog fragmenten zichtbaar. De restauratie van de toren is in 1989 beëindigd. Aan de zuidzijde is een vierkante traptoren uitgebouwd. De gemetselde wenteltrap voert naar de trans en de ruimte met het uurwerk en de luidklok. Vanaf de trans heeft men een prachtig uitzicht over weilanden, bossen en akkers als waarschijnlijk nergens in Friesland. Oorspronkelijk waren er twee luidklokken. Deze zijn echter tijdens de oorlog door de bezetters weggeroofd. De klok die nu dienst doet is na de oorlog gegoten. Naast de 300 jaar oude preekstoel is er in de kerk een bijzonder fraai kabinetorgel. Het instrument, gebouwd in 1800 door de Amsterdamse orgelbouwer Hendrik Meyer, is afkomstig uit de Janskerk te Haarlem. Het bevindt zich sinds 1883 in Oldeholtpade. In en rond de kerk zijn nog een aantal oude grafzerken met de namen van oude bekende families. Van verschillende stenen is in de Franse tijd het wapen weggekapt. Onder de zerken neemt die van Joannes Cosvi Oltholt een bijzondere plaats in. Het wapen erop is behouden gebleven. Opmerkelijk is de tekst:
Ghy lezer, die hier komt verbeyden Bedenk des levens korte scheyden Ghy ziet het aan dit lykgesteent, Daaronder rust nu mijn gebeent. Hij is geweest en komt niet weer De ziel berust nu bij de Heer. Omhoog, belacht dit jammerdal En saam wat storm verduren zal
